Samen pionieren aan een schone logistieke keten

Op Industriepark Waal Energie in Nijmegen bouwt Fountain Fuel aan een nieuw soort tankstation. Geen fossiele brandstoffen, maar een combinatie van rijden op waterstof en elektrisch laden. Transportbedrijf G. van Doesburg Transport uit Zaltbommel staat in de startblokken om zijn eerste waterstoftruck in te zetten. Maar, zo benadrukken beide partijen: de overstap vraagt om samenwerking, timing en realisme.

“Wij bouwen geen waterstoftankstations, wij bouwen zero-emissie energiestations”, stelt Stephan Bredewold, directeur van Fountain Fuel. “We bieden zowel waterstof tanken als elektrisch laden aan. Want het is niet of-of. In sommige gevallen past elektrisch rijden, in andere past waterstof. Wij zien dat als complementair. Zero-emissie energie, dat is onze langetermijnvisie.”

“We bouwen aan een netwerk van stations”, vervolgt hij. Fountain Fuel wil binnen een paar jaar ten minste 25 tankstations in het hele land oprichten. Zaltbommel wordt één van die locaties, Nijmegen een andere. “Dat is essentieel voor transporteurs: ze moeten kunnen vertrouwen op beschikbaarheid.” Maar dat vertrouwen ontstaat niet vanzelf. Daarom werkt Fountain Fuel met consortia van transporteurs, overheden en voertuigleveranciers. “We zitten al in een vroeg stadium aan dezelfde kant van de tafel. Het vergt een nieuwe manier van denken om waterstof als brandstof echt van de grond te krijgen.”

Doesburg Transport test de mogelijkheden

Eén van die partners is G. van Doesburg Transport, een familiebedrijf met meer dan vijftig eigen trucks, honderd trailers en een breed internationaal netwerk. John Stap, operations director van G. van Doesburg, onderdeel van GD-iTS Group, is nuchter over de keuze voor waterstof: “Eerlijk gezegd hebben we eerdere duurzaamheidsinitiatieven aan ons voorbij laten gaan. Maar toen onze eigenaar tijdens een demo in Zweden mocht rijden in een elektrische auto, is het balletje gaan rollen.”

Toch waren ze niet meteen overstag in Zaltbommel. “Je hebt te maken met behoorlijke aanschafkosten, zelfs met subsidies. Maar niets doen is zeker geen optie. Steeds meer binnensteden krijgen zero-emissiezones. Dus we besloten een elektrische auto aan te schaffen om ervaring op te doen.”

Na contact met de MAN-dealer kwam Doesburg in contact met Fountain Fuel. Van hen kregen ze uitleg over waterstof. John Stap: “Voor ons was de conclusie al snel: als Fountain Fuel een station realiseert, dan gaan wij ook een waterstofauto inzetten. Niemand kan in de toekomst kijken, maar we sluiten zowel elektrisch als waterstof niet uit. Beide hebben voor- en nadelen.”

Waterstof of elektrisch: de business case

Die voor- en nadelen weegt het bedrijf nu af. John Stap: “Zowel elektrisch als waterstof is duur in aanschaf, ook met subsidies.”

Hij vertelt: “Voor elektrisch transport is het makkelijker de TCO (totale kosten) door te rekenen. Als we het goed doen met de zonnepanelen, kun je op termijn een soort van ‘voordelig tanken’. Maar de aanschaf van een batterij is niet goedkoop  en je moet best lang laden. Daarnaast heeft nog niemand echt lange ervaring met deze auto’s, dus niemand weet zeker hoe lang de auto’s mee kunnen. En als laatste: je kunt elektrisch momenteel alleen wat kortere afstanden overbruggen.”

Op waterstof kun je verder rijden, vervolgt John Stap. “Voor internationaal vervoer is dat waarschijnlijk interessanter. De actieradius is groter en je tankt in een kwartiertje. Zeker in Duitsland verwacht ik snel meer waterstofstations. Daar realiseren ze een redelijk netwerk. Bovendien krijg je met een waterstofvoertuig te maken met lagere tol.” De eerste waterstoftruck van G. van Doesburg zou dan ook ingezet worden richting Duitsland. “Het grote vraagteken blijft echter de TCO, want waterstof is nog erg prijzig.”

Systeemverandering vraagt om timing en visie

Volgens Beer Kwantes van Fountain Fuel hangt de business case af van je toepassing. “Als je de aanschafsubsidie en operationele kosten combineert, zijn de kosten van een lichte bedrijfswagen op waterstof inmiddels concurrerend met die van diesel en elektrisch. En dat terwijl de dieselprijs blijft stijgen en CO2-beprijzing realiteit wordt, waardoor ook het gat met een waterstoftruck kleiner wordt. En voor ondernemers is er de zogeheten SWIM-subsidie op deze bedrijfswagens (Subsidie Waterstof In Mobiliteit).”

Volgens Kwantes loont het om verder te kijken dan de kosten per kilometer. “Je voegt waarde toe voor je bedrijf. Denk aan een beter imago, hoe chauffeurs erop reageren, de waarde voor CSRD en aanbestedingen. Dan is waterstof ook het overwegen waard.”

Rol van lokale overheid

Kwantes ziet daarin ook een rol voor de overheid in het stimuleren van waterstof. “Ik merk bij ondernemers dat de lokale en regionale politiek heel relevant zijn. Ondernemers hebben sterke behoefte aan een overheid die meedenkt. In Nijmegen, bijvoorbeeld, is de gemeente heel vooruitstrevend in haar plannen, maar kampen ondernemers gelijktijdig met netcongestie en servicegebieden die veel breder zijn dan de zero-emissiezones. Waterstof geeft in dat geval flexibiliteit, omdat de range groter is en je niet afhankelijk bent van de netaansluiting. We werken daarom onder andere ook veel samen met logistieke makelaars en de gemeente.”

Waterstof komt tot volwassenheid

Wat nodig is om waterstof de brandstof van de toekomst te maken? Kwantes: “Meer voertuigen, meer tankstations, en lagere productiekosten. Dan ontstaat een vliegwieleffect. Maar daarvoor moeten nu de juiste keuzes worden gemaakt. En daar hoort ook beleid bij. Gemeenten die duidelijkheid geven over zero-emissiezones en voorwaarden van bijvoorbeeld aanbestedingen. Zodat ondernemers weten waar ze op kunnen bouwen.”

Ook John Stap ziet het belang van schaalgrootte: “Het prijspeil waterstof moet naar beneden. Of dat van diesel naar boven. Hoe groter het verschil, hoe makkelijker de keuze.” Voor G. van Doesburg is de inzet van één waterstoftruck een bewuste eerste stap. “We doen dit niet voor de show. We willen leren en doorpakken, mits het werkt”, zegt John Stap. “Het is ook een signaal aan onze omgeving: we nemen dit serieus. En als de puzzel klopt – truck, tankstations, kosten – dan gaan we verder.”